Đề thi văn khơi gợi lòng yêu nước trong học sinhSáng nay 2-6 sĩ tử cả nước nhói lòng với Giàn khoan 981

Thử thách ấy tất nhiên không chừa thế hệ trẻ, hay đúng hơn chính câu trả lời của thế hệ trẻ sẽ là quyết định. Ai cũng hiểu điều đó, và vì thế đã rất nhiều người vui mừng khi đọc đề thi tốt nghiệp THPT môn văn sáng qua.

Khác với những câu hỏi từ chương quen thuộc, đề thi năm nay như một phép thử với tuổi 18: bày tỏ thái độ trước sự kiện Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981, trình bày suy nghĩ về vấn đề: con người cần được sống là chính mình...

Chợt nhớ đến những gì đã được đọc về một thời sĩ tử mang lều chõng, ống quyển đi thi hương, thi hội, thi đình xa xưa. Dù chỉ giới hạn trong văn chương, dù quá xem trọng niêm luật, dù lạc hậu, chậm tiến, nhưng những bài văn thời xưa ấy đều có tính lập ngôn, đều giúp người đọc hiểu được khẩu khí, tính cách, ý hướng của người viết. Văn tức là người. Bao kẻ sĩ một lòng vì dân, vì nước đã nổi lên và được tuyển chọn qua những bài thi ấy, và từ đó có cơ hội giúp đời. Cũng bởi văn là người, những bài văn, sau một lần được trút lòng thể hiện lên trang giấy, sẽ ghi lại dấu ấn của mình vào tư duy người viết, trở thành một hành trang trên quãng đường đời. Đề văn năm 2014 này là một đề văn như thế, không chỉ trắc nghiệm kiến thức, nó giúp người viết thể hiện mình, và sẽ in vào từng thí sinh một dấu ấn quan trọng: lòng yêu nước chân chính, niềm tự hào được là chính mình.

Thật thú vị với câu hỏi: hiệu quả diễn đạt của các từ “ngang nhiên”, “trái phép”, “hung hăng” trong đoạn văn về sự kiện Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trong vùng biển đặc quyền kinh tế của VN? Chỉ một câu hỏi nhỏ, nhưng chắc chắn “hiệu quả diễn đạt” là sự tức giận, phẫn nộ, thôi thúc đòi lại công lý, sôi sục nghĩa vụ bảo vệ đất nước của những từ ngữ được gạch dưới để nhấn mạnh sẽ không mờ phai trong các thí sinh. Hiệu quả diễn đạt ấy cũng chắc chắn sẽ thổi bùng lòng yêu nước trong những đoạn văn được viết sau đó.

Cũng thật thú vị khi đọc lại đoạn trích kinh điển trong Hồn Trương Ba, da hàng thịt. Để được sống chính là mình, nhân vật Trương Ba của Lưu Quang Vũ đã không ngần ngại chọn lấy cái chết lần thứ hai. Bài học sâu sắc ấy trong bài thi tốt nghiệp trước ngưỡng cửa vào đời chắc chắn sẽ có tác động đến những lựa chọn, những quyết định, những cách vượt qua thử thách của tuổi 18.

Đề thi hôm nay quả là một may mắn. Thí sinh may mắn vì làm bài thi ấy, các em được là chính mình, không phải viết lại bài học thuộc lòng, không phải viết những điều không có trong suy nghĩ. Thầy cô may mắn, vì từ đây sẽ mở ra một cách dạy mới, giúp loại trừ hẳn những bài làm cười ra nước mắt như trước đây. Xã hội may mắn, vì các em, qua một lần được là mình, được tự tôn vinh và khẳng định cái tôi của mình, được thể hiện tình cảm với đất nước từ trong tim, sẽ tự tin hơn, vững vàng hơn trong từng bước trưởng thành.

Cảm ơn đề thi đã giúp cho văn thành người. Lại nhớ một câu thơ mà Lưu Quang Vũ đã viết ở tuổi hai mươi, trong những suy tư về đất nước: “Thế hệ mình cần những người dũng cảm/ Dũng cảm yêu thương, dũng cảm căm thù”. Như câu chuyện của Trương Ba vẫn là trăn trở của hôm nay, như câu chuyện biển Đông đang sôi sục từng giờ, câu thơ Lưu Quang Vũ viết hơn bốn mươi năm trước, nay đọc lại vẫn còn nóng hổi.