Mua để cất giữ hay đầu cơ vàng đều là hoạt động không khuyến khích. Nó không chỉ lãng phí nguồn vốn của xã hội mà còn đe dọa sự ổn định của nền kinh tế. Trong khi doanh nghiệp cần vốn thì dòng tiền lại chảy vào vàng. Cả nước đang tiết kiệm ngoại tệ, cắt giảm nhập siêu nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, tạo lòng tin cho người làm ăn, giảm bớt đà tăng giá cho người dân thì lại phải chi ra hàng tỉ USD để nhập vàng. Trong chín tháng đầu năm, nhập khẩu vàng chiếm hơn 20% số nhập siêu.

Mua vàng có nhiều nguyên nhân, nhưng đã hình thành một xu hướng rõ nét, chi phối cung - cầu trên thị trường là hoạt động đầu cơ vàng. Hoạt động đó đã lan tỏa đến cả người dân ít vốn, họ sẵn sàng mua một vài chỉ vàng chờ giá lên bán. Thông tin từ ngân hàng cho biết trong hai ngày bán vàng can thiệp, lượng tiền gửi có giảm do dân rút ra mua vàng, tại một vài ngân hàng có 60-70% số vàng ngân hàng đã bán can thiệp được gửi lại - biểu hiệu của hoạt động mua vàng chờ giá lên để bán.

Người dân xếp hàng mua vàng có thể do lợi nhuận quá lớn khi giá vàng thế giới liên tục tăng nóng, nhưng cũng do Nhà nước thiếu hẳn chính sách điều tiết đối với hoạt động đầu tư vàng. Cho đến nay, người gửi vàng tại ngân hàng không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Theo Luật thuế thu nhập cá nhân, tiền lãi gửi ngân hàng thuộc diện miễn thuế thu nhập và người gửi vàng cũng được hưởng lây. Vốn vàng vẫn được ngân hàng trả lãi cao, có lúc ngang với gửi ngoại tệ.

Trong khi đó ở các kênh đầu tư khác, mọi thứ phải nộp thuế sòng phẳng. Ngay hoạt động mua cổ phần, cổ phiếu tại các công ty có lợi rất lớn cho nền kinh tế, khi cổ đông nhận cổ tức cũng bị thu thuế 5%.

Khi chuyển nhượng, nhà đầu tư còn phải nộp 0,1% trên số tiền bán cổ phiếu. Những người đầu tư vào các hợp đồng đất nền, căn hộ một thời thoát thuế thì gần đây cũng đã phải chịu thuế thu nhập cá nhân. Còn với vàng không chịu thuế thu nhập, ngay thuế giá trị gia tăng khi mua bán vàng cho đến nay ở một số nơi cũng thu chưa sòng phẳng.

Lúc này, Ngân hàng Nhà nước đang quyết liệt ổn định thị trường vàng nhưng cũng phải tính tới việc khai thác nguồn vốn vàng và có định hướng hoạt động đầu tư vàng trong xã hội để điều tiết cho phù hợp.

Giảm bớt đầu cơ vàng không chỉ có lợi cho nền kinh tế khi vốn được đưa vào sản xuất kinh doanh mà cũng giảm bớt rủi ro cho người dân, bởi khá đông trong số họ đã đầu cơ vàng theo kiểu cảm tính, may rủi.

Nếu chậm tìm giải pháp điều tiết lợi nhuận từ hoạt động đầu cơ vàng, quy mô đầu cơ vàng sẽ không dừng lại. Trong khi hoạt động đầu cơ ở quy mô như hiện nay cũng đã làm nguồn vốn gửi tại ngân hàng sụt giảm, Ngân hàng Nhà nước phải vất vả trong điều hành. Điều tiết hoạt động đầu tư vàng, bài toán phải giải không chỉ với Ngân hàng Nhà nước mà cả Bộ Tài chính...